« ویژگی های جامعه اسلامی»
باسمه تعالی
« ویژگی های جامعه اسلامی»
محمد بارونی
انسان موجودی اجتماعی است که در تعامل با جامعه، هم می تواند اثرگذار باشد و هم اثرپذیر. اثرگذاری و یااثرپذیری انسان ناشی از دانش‌ها و بینش هایی است که در طول سالیان عمر آموخته و به آنان علاقمند شده است.
اگر این دانش و بینش ها از منبع وحی و تعالیم الهی سرچشمه گرفته شود، به یقین از ارزش و اهمیت بالاتر و والاتری بهره مند می گردد.
۱- جامعه اسلامی، جامعه معنویت است.
در آیه ۲۹ سوره فتح می خوانیم :
مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ …. تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللّهِ وَ رِضْواناً سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ.
محمّد(ص)فرستاده خداست و کسانى که با او هستند … پیوسته در حال رکوع و سجود مى بینى در حالى که همواره فضل خدا و رضایت او را مى طلبند و نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است.
در این آیه خداوند به توصیف تعدادی از اعمال و رفتار یاران پیامبر عزیز اسلام می پردازد و می فرماید، یاران پیامبر(ص) پیوسته در حال رکوع و سجود مى بینى که به عبادت خدا مشغولند. (تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً) عبادتى که که رمز تسلیم در برابر فرمان حق، و نفى کبر و خودخواهى، از وجود ایشان است.
افراد جامعه اسلامی از نیت پاک و خالصی برخوردارند و همواره فضل خدا و رضایت او را طلب می کنند (یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللّهِ وَ رِضْواناً) و این عبادت آنان نه براى تظاهر و ریا است، بلکه چشمشان تنها به رضای خدا و فضل او دوخته اند و لذا دارای ظاهری آراسته و نورانى می باشند و این نشانه در صورتشان از اثر سجده نمایان است (سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ).
۲- جامعه اسلامی، جامعه عدالت است.
در آیه ۱۳۵ سوره نساء می خوانیم:
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُونُوا قَوّامینَ بِالْقِسْطِ
این آیه، به یک اصل اساسى و یک قانون کلّى درباره اجراى عدالت در همه موارد، بدون استثناء ذکر مى کند و به تمام افراد با ایمان فرمان مى دهد که قیام به عدالت کنند.
مى فرماید: اى کسانى که ایمان آورده اید! کاملاً به عدالت قیام کنید ! (یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُونُوا قَوّامینَ بِالْقِسْطِ).
قَوّامین یعنى باید در هر حال و در هر کار و در هر عصر و زمان قیام به عدالت کنید، به گونه اى که این عمل خلق و خوى شما شود، و انحراف از آن بر خلاف طبع و روح شما گردد.
قیام به عدالت یعنی آن چنان عدالت را اجرا کنید که کمترین انحرافى به هیچ طرف پیدا نکند.
در جامعه اسلامی، همه باید برای برپایی عدل و داد کوشش کنند، به خصوص در مورد شهادت، همه ملاحظات را کنار بگذارند و فقط به خاطر خدا شهادت به حق دهند، اگر چه به زیان خود شخص، یا پدر و مادر و یا نزدیکان تمام شود (شُهَداءَ لِلّهِ وَ لَوْ عَلى أَنْفُسِکُمْ أَوِ الْوالِدَیْنِ وَ الأَقْرَبینَ).
آری، مؤمن واقعى کسى است که در برابر حق و عدالت، هیچگونه ملاحظه اى ندارد و حتى منافع خویش و بستگان خویش را به خاطر اجراى آن نادیده می گیرد.
۳- جامعه اسلامی، جامعه ولایت است
در آیه ۷۱ سوره توبه می خوانیم:
وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْض … وَ یُطیعُونَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ …
مردان و زنان با ایمان، ولىّ (و یار و یاور) یکدیگرند … و خدا و رسولش را اطاعت مى کنند…
در جامعه اسلامی محور بایدها و نبایدها فقط خداوند و پیامبر عزیز اسلام (ص) است و پس از پیامبر اکرم (ص) وظیفه مردان و زنان مومن اطاعت از ایمه معصومین(ع) است که از طرف خدا و پیامبر خدا معرفی شده اند.
در زمان غیبت امام عصر(عج) نیز وظیفه افراد جامعه اسلامی است که از نایبان خاص یا عام آن حضرت تبعیت و اطاعت نمایند.( وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْض).
۴- جامعه اسلامی، جامعه محبت است
در آیه ۵۴ سوره مایده می خوانیم:
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا …ِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللّهُ بِقَوْم یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَه،ُ أَذِلَّه عَلَى الْمُؤْمِنینَ، أَعِزَّه عَلَى الْکافِرینَ.
ای کسانی که ایمان آورده آید …. خداوند گروهی را می آورد که آنان را دوست دارد و آنان او را دوست دارند، این گروه در برابر مومنان متواضع و در برابر کافران سرسخت و نیرومند هستند.
در این آیه خداوند می فرماید: اگر کسانى از شما از دین خود بیرون روند ـ زیانى به خدا، آئین او و جامعه مسلمین و آهنگ سریع پیشرفت آنها نمى رسانند ـ زیرا خداوند در آینده جمعیتى را براى حمایت این آئین بر مى انگیزد (یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللّهُ بِقَوْم).
سپس صفات کسانى که باید این رسالت بزرگ را انجام دهند، چنین بر مى شمارد:
۱ ـ آنها کسانى هستند که به خدا عشق مى ورزند و جز به خشنودى او نمى اندیشند، هم خدا آنها را دوست دارد و هم آنها خدا را دوست دارند.(یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ).
۲-آنها در برابر مؤمنان خاضع و مهربان هستند (أَذِلَّه عَلَى الْمُؤْمِنینَ)
۳- و در برابر دشمنان و ستمکاران، سرسخت، انعطاف ناپذیر و پرقدرتند.( أَعِزَّه عَلَى الْکافِرینَ).
آری، وقتی که تاریخ انبیا الهی(ع) و پیامبر اسلام (ص) و ایمه معصومین (ع) را ورق می زنیم، زندگی پر برکت آنان را، پر از مهر و عطوفت می بینم و این نیز درسی است که افراد جامعه اسلامی باید از رهبران الهی خود بیاموزند.
خدایا! همه به دنبال کسب رضایت و خشنودی توایم، پس به ما توفیق بده تا بتوانیم با آموزه‌های قرآنی و سخنان نورانیت آشنا شویم، تا برای تبعیت و انجام دستوراتت راه را گم نکنیم.
آمین یارب العالمین
منبع: تفسیر سوره نمونه آیت‌الله مکارم شیرازی
