توصیه‌هایی برای داشتن یک تدریس موفق و رضایت‌بخش
باسمه تعالی
توصیه‌هایی برای داشتن یک تدریس موفق و رضایت‌بخش
متن زیر یک راهنمای جامع و کارآمد برای معلمان است که نه تنها به بهبود کیفیت تدریس می‌پردازد، بلکه به تربیت اخلاقی و اجتماعی دانش‌آموزان نیز توجه دارد. توصیه‌ها با تأکید بر ارزش‌های اسلامی و اخلاقی، رویکردی متعادل و انسان‌محور را در فرایند آموزش و پرورش ترویج می‌کنند. رعایت این نکات می‌تواند به ایجاد محیط آموزشی مؤثر، رضایت‌بخش و الهام‌بخش برای هر دو معلم و دانش‌آموز منجر شود.
۱- جنبه‌های اخلاقی و معنوی
- با توکل به خدا و نام خداوند کلاس را آغاز کنیم.
- در تدریس، اخلاص و تقوا را سرلوحه کار خود قرار دهیم.
- از فضل‌فروشی پرهیز کرده و تواضع را در تدریس حفظ کنیم.
- به هنگام موعظه و پند دادن، خود را مخاطب اصلی قرار دهیم.
- از بزرگان و شخصیت‌های دینی با احترام یاد کنیم.
۲- جنبه‌های روانی و عاطفی
- هنگام تدریس، نشاط روحی و عاطفی خود را حفظ کنیم.
- همواره چهره‌ای بشّاش و خندان داشته باشیم.
- احساسات دانش‌آموزان را جریحه‌دار نکنیم.
- فضایی عاطفی و حمایتی در کلاس ایجاد کنیم.
- سعه‌ی صدر داشته باشیم و با صبر و حوصله رفتار کنیم.
۳- مدیریت زمان و برنامه‌ریزی
- زمان هر جلسه تدریس را مدیریت کنیم تا با کمبود یا زیاد وقت مواجه نشویم.
- از صرف وقت کلاس برای مطالب بیهوده پرهیز کنیم.
- سعی کنیم ساعت تدریس را تغییر ندهیم مگر در موارد ضروری.
- برنامه‌ریزی درسی داشته و از قبل برای تدریس آماده باشیم.
۴- ارتباط مؤثر با دانش‌آموزان
- به دانش‌آموزان توجه یکسان داشته و از تبعیض پرهیز کنیم.
- با دانش‌آموزان همدردی کرده و به احساسات آنها احترام بگذاریم.
- سخن دانش‌آموزان را بی‌مورد قطع نکنیم و به آنها فرصت بیان نظر دهیم.
- به سؤالات با لحن خوب و مناسب پاسخ دهیم.
- از قضاوت ناصحیح نسبت به دانش‌آموزان پرهیز کنیم.
- رازدار و محرم اسرار دانش‌آموزان باشیم.
۵- روش‌ها و فنون تدریس
- رسا و روان سخن بگوییم و از تکیه‌کلام‌های تکراری پرهیز کنیم.
- آرام، شمرده و ساده تدریس کنیم، اما عمیق و تأثیرگذار.
- کلمات را صحیح روی تابلو بنویسیم.
- از مثال‌ها و وسائل آموزشی به طور مؤثر استفاده کنیم.
- درس را مرحله به مرحله تدریس کرده و از پرش بین موضوعات پرهیز کنیم.
- جمع‌بندی درس را در انتها فراموش نکنیم.
- از ابتکار و خلاقیت در تدریس بهره ببریم.
۶- رفتار و ظاهر معلم
- ظاهری آراسته و منظم داشته باشیم؛ زیبایی در سادگی است.
- در کارهایمان نظم داشته باشیم تا الگوی مناسبی برای دانش‌آموزان باشیم.
- در هنگام خشم، بر احساسات و عواطف خود غلبه کنیم.
- شخصیت علمی و اجتماعی خویش را پیش دانش‌آموزان سبک نکنیم.
۷- ارزیابی و بهبود مستمر
- نتایج آزمون‌ها را بررسی کنیم تا نقاط ضعف و قوت را بیابیم.
- همواره اشکالات تدریس خود را شناسایی و رفع کنیم.
- از انتقادات سازنده استقبال کرده و فرصت انتقاد از خود را به دانش‌آموزان بدهیم.
- اگر به سؤالی پاسخ نمی‌دانیم، به راحتی اقرار کنیم و قول پیگیری دهیم.
۸- محیط کلاس و مدیریت کلاس
- به مقررات محیط آموزشی احترام بگذاریم.
- مقررات خشک و افراطی را از کلاس دور کنیم.
- کارها و فعالیت‌های کلاس را بین دانش‌آموزان تقسیم کرده و به آنها مسئولیت بدهیم.
- از گروه‌گرایی و خط‌بازی در کلاس پرهیز کنیم.
- در برخوردها عدل و انصاف را رعایت کنیم.
۹- شناخت دانش‌آموزان
- پیش از تدریس، شناختی اجمالی از وضعیت، موقعیت و سطح معلومات دانش‌آموزان بدست آوریم.
- استعداد دانش‌آموزان را شناسایی و هدایت کنیم.
- بین دانش‌آموزان رقابت سالم و مثبت ایجاد کنیم.
- از داشتن توقعات بیش از اندازه از دانش‌آموزان پرهیز کنیم.
۱۰- تعهد و رشد حرفه‌ای
- به کار خویش ایمان داشته و با عشق و انگیزه تدریس کنیم.
- در افزایش آگاهی‌ها و محتوای علمی و درسی خود بکوشیم.
- از تجربیات درسی و تدریس دیگران استفاده کنیم.
- تجارب تازه خود را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهیم.
۱۱- انگیزه‌دهی و یادگیری فعال
- دانش‌آموزان را نسبت به یادگیری درس تشنه کنیم.
- سعی کنیم دانش‌آموزان در ارتباط با درس فعالیت عملی داشته باشند.
- در هر درس مطالب نو و تازه‌ای بیان کنیم.
- دانش‌آموزان را در بالا رفتن از نردبان علم و دانش یاری کنیم.
۱۲- مدیریت خستگی و توجه کلاس
- در صورتی که احساس خستگی در چهره دانش‌آموزان مشاهده کردیم، از ادامه تدریس خودداری کنیم.
- به هنگام تدریس، در یک مکان ثابت توقف نکنیم و حرکت داشته باشیم.
- در هنگام تدریس، تمام توجه دانش‌آموزان را به خود جلب کنیم.
۱۳- تسلط بر محتوا و روش‌های تدریس
- بر موضوع درسی تسلط داشته و از آن اطلاع کافی داشته باشیم.
- از روش‌های تدریس و نحوه به کارگیری آنها آگاه باشیم.
- به کیفیت شروع، ادامه و پایان درس توجه داشته باشیم.
- به هنگام تدریس مطالب، تنوع را فراموش نکنیم.
- موضوع درس را در ابتدای تدریس مشخص و بازگو کنیم.
۱۴- تکالیف و تمرین‌ها
- دقت کنیم تمرین‌ها یا تکالیف در حد توان دانش‌آموزان باشد.
۱۵- استفاده از امکانات آموزشی
- در هنگام تدریس از وسائل و امکانات آموزشی موجود حداکثر بهره را ببریم.
۱۶- خلاصه‌سازی و تکرار
- خلاصه درس را در انتهای تدریس بازگو کنیم و از دانش‌آموزان نیز بخواهیم.
۱۷- پرهیز از اشتباهات رایج
- از طرح شبهات و اشکالات بدون جواب بپرهیزیم.
- اشتباهات خود را توجیه نکنیم.
- بیش از اندازه معمول به جزوه، کتاب یا متن درس نگاه نکنیم.
۱۸- لحن و تن صدا
- از داشتن لحنی یکنواخت و تن صدای ثابت بپرهیزیم.
۱۹- ارزیابی و بازخورد
- فرصت انتقاد از خود را به دانش‌آموزان بدهیم.
- از اینکه نسبت به پاسخگویی به برخی سؤالات قادر نیستیم، هراس به خود راه ندهیم و به راحتی اقرار کنیم که پاسخ آن را نمی‌دانیم.
۲۰- قاطعیت و برش در عمل
- در تمام کارهای خود، قاطعیت و برش داشته باشیم.
۲۱. الگو بودن معلم
- کردار و رفتار خوبی از خود نشان دهیم تا الگوی مناسبی برای دانش‌آموزان باشیم.
۲۲. تشویق و انگیزه‌دهی
- از تشویق به موقع غافل نشویم.
۲۳. پرهیز از تعصب و دخالت بیش از حد
- از تعصب بیجا بپرهیزیم.
- بیش از اندازه در کار دانش‌آموزان دخالت نکنیم.
توصیه‌های باقیمانده (به صورت خلاصه):
- نظم در کارها: در کارهایمان نظم داشته باشیم تا الگوی مناسبی برای دانش‌آموزان باشیم.
- بررسی نتایج آزمون‌ها: نتایج آزمون‌ها را بررسی کنیم تا نقاط ضعف و قوت را بیابیم.
- حفظ آرامش در خشم: در هنگام خشم، بر احساسات و عواطف خود غلبه کنیم.
- استفاده از تجربیات دیگران: از تجربیات درسی و تدریس دیگران استفاده کنیم.
- اشتراک‌گذاری تجارب: تجارب تازه خود را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهیم.
- معلم هنرمند: به یاد داشته باشیم که معلم هنرمند کسی است که با ایجاد شرایط و موقعیت‌های مناسب آموزشی، خود کمتر تدریس می‌کند، ولی دانش‌آموزان بیشتر یاد می‌گیرند.
موفق و سربلند باشید.
کانال مهر مدرسه
