«وظایف و رسالت هادیان تربیتی»
باسمه‌تعالی
«وظایف و رسالت هادیان تربیتی»
به مناسبت هفته امور تربیتی و تربیت اسلامی
محمد بارونی
امر هدایت و ارشاد کاری سخت، ظریف و پیچیده است و آنگاه که این کار در رابطه با انسان باشد سخت‌تر، ظریف‌تر و پیچیده‌تر می‌شود چرا که خداوند انسان را مختار آفریده است و این آفریده می‌تواند خودش انتخابگر راه و مسیر باشد.
خداوند متعال در قرآن می‌فرماید:
وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَکَانُوا بِآیَاتِنَا یُوقِنُونَ
و ما برخى از آنان را پیشوایانى قرار دادیم که به فرمان ما [مردم را] هدایت می‌کردند چون شکیبایى کردند و به آیات ما یقین داشتند. ﴿سجده – ۲۴﴾
پس اولین وظیفه هادیان تربیتی، اطلاع و علم و آگاهی نسبت به مسئولیت و مأموریتی است که به عهده آنان واگذار شده است. هادی تربیتی باید هدف را ببیند، مسیر را بشناسد، روش‌های رسیدن به هدف را بداند، راه‌های درست و نادرست را از هم تمیز و تشخیص دهد، مخاطب خودش را بشناسد، با ویژگی‌ها و خصوصیات او آشنا باشد و به کاری که به عهده گرفته است ایمان و باور داشته باشد. (آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ) تا بتواند برای رسیدن به سرمنزل مقصود برنامه‌ریزی نماید.
دومین وظیفه هادیان تربیتی استقامت و پایداری در راه هدف و پذیرش سختی‌ها و مشکلات در امر هدایت و ارشاد است. هادی تربیتی نباید در برابر تنگناها و موانع توقف کند، بایستی همچون پیامبر پیامبران الهی خود را با لباس صبر زینت دهد و در راه رسالتی که به دوش دارد پایداری نماید و فریب شعار بی‌پایه دین‌گریزی و ارزش‌گریزی جوانان و نوجوانان نخورد چرا که جوان در ذات و فطرت خود دین‌گریز و ارزش‌گریز نیست؛ بلکه دین‌پذیر و ارزش‌پذیر است البته به شرطی که بدانیم چگونه با آنان سخن بگوییم.
سومین وظیفه مربیان و هادیان تربیتی این است که مخاطبان خود را بر اساس اوامر الهی و ارزش‌های قرآنی هدایت کنند. (یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا) هدایت به‌سوی ارزش‌ها و دستورات قرآنی و آرمان‌های انقلاب اسلامی و آرمان شهیدان که تبلوری از آموزه‌های قرآنی است، از مأموریت‌های بسیار سنگین مربیان و هادیان تربیتی است.
آری برخورد با جوانان پرشور شیوه خاصی می‌طلبد، به قول استاد شهید مرتضی مطهری (ره) «امروز نمی‌توان همان منطقی که برای پیرزن ریسنده در قدیم در خداپرستی گفته می‌شد به زبان امروزی گفت.»
هادی تربیتی در برخورد با نسل جوان باید واقع‌بین باشد و از افراط و تفریط پرهیز کند، باید ابتدا به نکات مثبت مخاطب توجه کند و با دادن شخصیت به وی در دل او وارد شود و محبوب او گردد، به سؤالات و شبهات او پاسخ دهد، او به بی‌دینی و انحراف از دین متهم نکند تا شرایط هدایت در دل‌ها و اندیشه‌ها آماده و مهیا شود.
چهارمین وظایف هادیان تربیتی شناخت دردها و دغدغه‌های فکری مخاطبان است. پس از تشخیص دردها باید به فکر درمان افتاد، درمان نیز باید مناسب و منطقی باشد و این را نیز بدانیم که اگر در تشخیص دردها و رنج‌ها دچار اشتباه شدیم به‌یقین در تجویز و به‌کارگیری ابزار و شیوه درمان، دچار اشتباه بزرگ‌تری خواهیم شد.
قرآن کریم این کتاب انسان‌ساز برای هدایت و ارشاد انسان سه روش ذکر می‌کند و می‌فرماید: اُدْعُ إِلَى سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَهِ وَالْمَوْعِظَهِ الْحَسَنَهِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ ﴿نحل – ۱۲۵﴾
با حکمت و اندرز نیکو، به راه پروردگارت دعوت نما! و با آنها به روشی که نیکوتر است، استدلال و مناظره کن.
یعنی دعوت به حق و دعوت به خداپرستی و دعوت به ارزش‌ها و آرمان‌ها باید بر اساس حکمت و برخوردی حکیمانه باشد (بِالْحِکْمَهِ ) و با رافت و رحمت و عشق و موعظه حسنه (وَالْمَوْعِظَهِ الْحَسَنَهِ) و با سوال و جواب نیکو و منطقی و اقناع کننده باشد. (وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ)
پنجمین وظیفه هادیان تربیتی عامل بودن آنان به گفته‌ها و سخنانی است که به دیگران توصیه می‌کنند چرا که به قول شاعر «دو صد گفته؛ چون نیم کردار نیست.» لذا تربیت عملی و غیرکلامی می‌تواند مهم‌ترین اثر در قلب و روح مخاطب ایجاد کند و برای همین است که امام صادق (ع) فرموده‌اند: کونُوا دُعَاهً النَّاسِ بِغَیرِ أَلْسِنَتِکمْ.
و از دیگر وظایف هادیان تربیتی دردمندی و احساس مسئولیت است. بی‌اعتنا نبودن در مسیر هدایتگری، چون پیامبر خدا حریص بودن (عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ…)، از انحراف نسل جوان ناراحت شدن، انتظارهای بی جا نداشتن، از سخت‌گیری‌های بی جا پرهیزکردن، مخاطبان را از تکالیف الهی نترساندن و امور دینی را ساده گرفتن از ویژگی‌های مربیان و هادیان موفق تربیتی است.
و کلام آخر! اگر مربیان عزیز و هادیان تربیتی و مسئولان هدایت و متصدیان امور فرهنگی و متولیان ارشاد جامعه اسلامی سعی کنند زیبایی یوسف‌های دینی را برای نسل جوان و تشنگان حقیقت و جویندگان مسیر هدایت، شیرین و جذاب و کارآمد نشان دهند آنها خواهند دید که زلیخا‌های فراوانی از جوانان، عاشق و تشنه دین خدا خواهند شد. والسلام
