« احترام و اکرام والدین در نگاه قرآن »
باسمه‌تعالی
« احترام و اکرام والدین در نگاه قرآن »
محمد بارونی
قرآن این سرچشمه جوشان وحی الهی و خاندان نبوت و امامت که به سرچشمه وحی متصل هستند دو منبع ارزشمند برای ما مسلمانان می باشند که می توانیم با تاسی و تمسک به این دو منبع خیر در دنیا و نیکی در آخرت را نصیب خود بنماییم.
یکی از موضوعاتی که در این دو منبع مورد تأکید و سفارش است احترام و اکرام پدر و مادر است.
در سوره اسرا آمده است که پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید! و به پدر و مادر خود نیکى کنید! هرگاه یکى از آن دو، یا هر دوى آنها، نزد تو به سن پیرى رسند، کمترین اهانتى به آنها روا مدار! و بر آنها فریاد مزن! و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو! (23) و بال‌های تواضع خویش را از محبت و لطف، در برابر آنان فرود آر! و بگو: «پروردگارا! همانگونه که آنها مرا در کوچکى تربیت کردند، مشمول رحمتشان قرار بده!» (24)
با کمی دقت در این دو آیه می‌توان به نکات ظریف و زیبایی دست‌یافت:
۱- نیکی و احترام به پدر و مادر واجب است. (وَقَضَى رَبُّکَ أَلا تَعْبُدُوا إِلا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا)
۲- نیکوکاری به والدین به‌خصوص در دوران پیری و کهن‌سالی مورد تأکید و سفارش قرآن است. (إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاهُمَا…)
۳- از هر سخنی که موجب رنجش والدین شود پرهیز گردد. (فَلا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلا تَنْهَرْهُمَا) به عبارتی فرزندان نباید کوچک‌ترین نارضایتی در برابر پدر و مادر از خود نشان دهند.
۴- در هنگام سخن‌گفتن با والدین احترام کامل رعایت شود. (وَقُلْ لَهُمَا قَوْلا کَرِیمًا)
۵_ باید نسبت به پدر و مادر با تواضع و فروتنی رفتار کرد. (وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَهِ) آنان را بسیار برتر و بالاتر و والاتر از خود ببین و رفتاری در کمال تواضع در برابر آنان داشته باش.
۶- دعای خیر برای پدر و مادر را از دعای خیر فراموش نکنیم. (وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیرًا) باید برای والدین هم در دوران حیات و هم پس از مرگشان دعا کنیم و از خداوند برای آنان طلب رحمت و آمرزش بنماییم.
آری، با نگاه به آیات در قرآن درمی‌یابیم که روش و منش پیامبران الهی نیز نیکی به والدین بوده است.
قرآن از زبان حضرت یحیی می‌فرماید: وَبَرًّا بِوَالِدَیْهِ وَلَمْ یَکُنْ جَبَّارًا عَصِیًّا – او نسبت به پدر و مادرش نیکوکار بود و جبار و عصیانگر نبود. (مریم – ۱۴)
حضرت عیسی می‌فرماید: وَبَرًّا بِوَالِدَتِی وَلَمْ یَجْعَلْنِی جَبَّارًا شَقِیًّا – من مأمور شده‌ام که به مادرم نیکی کنم؛ چون جبار و بدکار نیستم. (مریم – ۳۲)
حضرت ابراهیم علیه‌السلام می‌فرماید: رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ – پروردگارا من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را در آن روز که حساب برپا می‌شود ببخش و بیامرز.
حضرت نوح علیه‌السلام می‌فرماید: رَبِّ اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِمَنْ دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِنًا وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ – پروردگارا من و پدر و مادرم و همه کسانی که باایمان وارد خانه من شده آمد و همه مردان و زنان باایمان را بیامرز.
پیامبر گرامی اسلام می‌فرماید: رضایت خدا در سایه رضایت والدین و خشم خدا در سایه خشم آنان است.
همچنین می‌فرماید: اگر کسی دوست دارد عمر طولانی داشته باشد باید به پدر و مادرش نیکی کند.
آری این سرمایه‌ها و هدیه‌های الهی آن‌قدر در درگاه خداوند مقام و منزلت دارند که بی‌توجهی به آنان باعث عاقبت نافرجام خواهد شد. پس کسانی که از این سرمایه بهره‌مند هستند فرصت را از سن ندهند و توشه آخرت خود را با احترام به پدر و مادر پربارتر و سنگین‌تر نمایند و آنانی که از این نعمت محروم هستند می‌توانند از خداوند برای پدر و مادرشان طلب مغفرت کنند و این نکته را بدانیم که هیچ دعایی به‌اندازه دعای پدر و مادر درحق فرزندان مؤثر نیست.
